जवस म्हणजे काय ? जवस खाण्याचे फायदे व नुकसान संपूर्ण माहिती Flax Seeds In Marathi
फ्लेक्ससीड्स, ज्यांना जवस म्हणूनही ओळखले जाते, ते लहान, तपकिरी किंवा सोनेरी रंगाचे बिया असतात जे अंबाडीच्या रोपातून येतात. ते आहारातील फायबर, प्रथिने आणि ओमेगा -3 फॅटी ऍसिडस्, लिग्नॅन्स आणि अँटिऑक्सिडंट्ससह अनेक महत्त्वपूर्ण पोषक तत्वांचा समृद्ध स्रोत आहेत.
फ्लॅक्ससीड्स संपूर्ण खाल्ल्या जाऊ शकतात, पावडरमध्ये कुटून किंवा फ्लॅक्ससीड तेल बनवण्यासाठी वापरल्या जाऊ शकतात.
जवस बद्दल काही प्रमुख तथ्ये :
पोषण: (Nutrition)
एक चमचे (10 ग्रॅम) संपूर्ण फ्लॅक्ससीडमध्ये अंदाजे 55 कॅलरीज, 2 ग्रॅम प्रथिने, 3 ग्रॅम कार्बोहायड्रेट आणि 4 ग्रॅम चरबी असते, त्यात 1.6 ग्रॅम अल्फा-लिनोलेनिक ऍसिड (एएलए), एक आवश्यक ओमेगा-3 फॅटी ऍसिड असते.
फ्लॅक्ससीड हे आहारातील फायबरचा एक चांगला स्रोत देखील आहेत, एका चमचेमध्ये 2.8 ग्रॅम फायबर असते, किंवा शिफारस केलेल्या दैनंदिन सेवनाच्या सुमारे 10%.
ते लिग्नॅन्समध्ये देखील समृद्ध आहेत, एक प्रकारचा फायटोएस्ट्रोजेन जो स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कमी करण्यासह विविध आरोग्य फायद्यांशी जोडलेला आहे.
इतिहास:(History)
अंबाडीचा वापर हजारो वर्षांपासून अन्न आणि औषध म्हणून केला जात आहे. त्यांची लागवड प्राचीन इजिप्तमध्ये केली जात होती आणि आतड्यांसंबंधी समस्यांपासून मुक्त होण्यासाठी आधुनिक औषधाचे जनक हिप्पोक्रेट्स यांनी त्यांचा वापर केला होता. मध्ययुगात, खोकला, सर्दी आणि बद्धकोष्ठता यासारख्या विविध आजारांवर उपचार करण्यासाठी फ्लेक्ससीड्सचा वापर केला जात असे.
जाती: (Varieties)
फ्लेक्ससीड्सचे दोन मुख्य प्रकार आहेत: तपकिरी आणि सोनेरी. तपकिरी फ्लॅक्ससीड्स किराणा दुकानात जास्त प्रमाणात आढळतात आणि त्यांची चव जास्त असते, तर सोनेरी फ्लेक्ससीड्स चव आणि पोत मध्ये सौम्य असतात.
तयारी:(Preparation)
अंबाडीचे बिया संपूर्णपणे किंवा पावडरमध्ये कुटून खाल्ले जाऊ शकतात, ज्यामुळे शरीराला त्यांचे पोषक पचन आणि शोषण करणे सोपे होते.
फ्लॅक्ससीड्स बारीक करण्यासाठी, कॉफी ग्राइंडर किंवा मोर्टार आणि मुसळ वापरा. एकदा ग्राउंड झाल्यावर, ते रेफ्रिजरेटर किंवा फ्रीजरमध्ये हवाबंद कंटेनरमध्ये ऑक्सिडेशन आणि विकृतपणा टाळण्यासाठी साठवले पाहिजे.
स्मूदी, दही, ओटचे जाडे भरडे पीठ, भाजलेले पदार्थ आणि अतिरिक्त पोषण आणि पोत यासाठी फ्लॅक्ससीड्स जोडल्या जाऊ शकतात.
उपयोग: (Uses)
फ्लेक्ससीड्सचा वापर विविध प्रकारे केला जाऊ शकतो, यासह:
- त्यांना स्मूदी, दही किंवा ओटमीलमध्ये जोडणे
- त्यांना मफिन, ब्रेड किंवा कुकीजमध्ये बेक करणे
- त्यांना सॅलड्स किंवा भाजलेल्या भाज्यांवर शिंपडा
- अंडी मागवणाऱ्या पाककृतींमध्ये त्यांचा शाकाहारी अंड्याचा पर्याय म्हणून वापर करणे
- फ्लॅक्ससीड तेल हे देखील एक लोकप्रिय पूरक आहे जे स्मूदीमध्ये जोडले जाऊ शकते किंवा सॅलड ड्रेसिंग म्हणून वापरले जाऊ शकते.
स्टोरेज:(Storage)
फ्लॅक्ससीड्स ताजे ठेवण्यासाठी, ते रेफ्रिजरेटर किंवा फ्रीजरमध्ये हवाबंद कंटेनरमध्ये ठेवा. हे त्यांना विकृत होण्यापासून रोखण्यास मदत करेल, जे त्यांच्या उच्च चरबीयुक्त सामग्रीमुळे लवकर होऊ शकते.
फ्लेक्ससीडचे काही संभाव्य फायदे :
पाचक आरोग्य सुधारते:
फ्लॅक्ससीड विरघळणारे आणि अघुलनशील फायबरचा एक चांगला स्रोत आहे, जे निरोगी पचन वाढवू शकते आणि बद्धकोष्ठता टाळू शकते. फ्लॅक्ससीडमधील फायबर तुमच्या आतड्यांमधले फायदेशीर बॅक्टेरिया खाण्यास मदत करते, एकूण आतड्याचे आरोग्य सुधारते.
जळजळ कमी करते:
फ्लॅक्ससीड अल्फा-लिनोलेनिक ऍसिड (एएलए) चे समृद्ध स्रोत आहे, एक ओमेगा -3 फॅटी ऍसिड ज्यामध्ये दाहक-विरोधी गुणधर्म आहेत. फ्लेक्ससीडचे नियमित सेवन केल्याने शरीरातील जळजळ कमी होण्यास मदत होऊ शकते, ज्यामुळे संधिवात आणि हृदयरोग यांसारख्या स्थिती सुधारू शकतात.
कोलेस्टेरॉल कमी करते:
फ्लॅक्ससीडमधील विरघळणारे फायबर कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी करण्यास मदत करते, ज्यामुळे हृदयविकाराचा धोका कमी होतो. फ्लेक्ससीडमधील लिग्नॅन्स रक्तातील कोलेस्टेरॉल आणि ट्रायग्लिसराइड पातळी कमी करतात.
वजन कमी करण्यास प्रोत्साहन देते:
फ्लॅक्ससीडमधील फायबर आणि निरोगी चरबी तुम्हाला पूर्ण आणि समाधानी वाटण्यास मदत करतात, भूक कमी करतात आणि वजन कमी करण्यास प्रोत्साहन देतात.
हृदयाच्या आरोग्यास समर्थन देते:
फ्लॅक्ससीडमधील ओमेगा -3 फॅटी ऍसिडस् आणि लिग्नन्स रक्तदाब कमी करण्यास, जळजळ कमी करण्यास आणि संपूर्ण हृदयाचे आरोग्य सुधारण्यास मदत करतात. अभ्यासातून असेही दिसून आले आहे की फ्लेक्ससीडचे सेवन केल्याने हृदयरोग आणि स्ट्रोकचा धोका कमी होतो.
कर्करोगापासून संरक्षण करते:
फ्लॅक्ससीडमध्ये लिग्नॅन्स असतात, जे फायटोएस्ट्रोजेन्स असतात ज्यात कर्करोगविरोधी गुणधर्म असू शकतात. अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की फ्लेक्ससीडचे सेवन केल्याने स्तनाचा कर्करोग, प्रोस्टेट कर्करोग आणि कोलन कर्करोगाचा धोका कमी होतो.
त्वचेचे आरोग्य सुधारते:
फ्लॅक्ससीडमधील ओमेगा -3 फॅटी ऍसिड त्वचेचे आरोग्य सुधारण्यास, जळजळ कमी करण्यास आणि निरोगी रंग वाढविण्यात मदत करू शकते. फ्लॅक्ससीडचे सेवन केल्याने त्वचेची हायड्रेशन आणि लवचिकता सुधारण्यास देखील मदत होऊ शकते.
एकंदरीत, फ्लॅक्ससीड हे एक अत्यंत पौष्टिक अन्न आहे जे संभाव्य आरोग्य लाभांची श्रेणी देते. हे स्मूदीज, ओटचे जाडे भरडे पीठ, भाजलेले पदार्थ आणि बरेच काही फायबर, निरोगी चरबी आणि इतर फायदेशीर पोषक घटकांचे दररोज सेवन वाढवण्यासाठी जोडले जाऊ शकते. तथापि, हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की फ्लॅक्ससीडचे सेवन कमी प्रमाणात केले पाहिजे आणि काही औषधांशी संवाद साधू शकतो, म्हणून ते आपल्या आहारात समाविष्ट करण्यापूर्वी आपल्या आरोग्य सेवा प्रदात्याशी बोलणे सुनिश्चित करा.
सावधगिरी:
फ्लेक्ससीड्स सामान्यतः बहुतेक लोकांसाठी सुरक्षित असतात जेव्हा ते मध्यम प्रमाणात खाल्ले जाते. तथापि, ते मोठ्या प्रमाणात सेवन करू नये, कारण त्यांचे रेचक प्रभाव असू शकतात आणि विशिष्ट औषधांच्या शोषणात व्यत्यय आणू शकतात.
गर्भवती आणि स्तनपान देणाऱ्या महिलांनी मोठ्या प्रमाणात फ्लॅक्ससीड्सचे सेवन टाळावे, कारण त्यांच्या उच्च लिग्नान सामग्रीमुळे हार्मोनल परिणाम होऊ शकतात जे हानिकारक असू शकतात.
एकंदरीत, फ्लॅक्ससीड्स हा एक पौष्टिक आणि बहुमुखी घटक आहे ज्याचा निरोगी आहारात सहज समावेश केला जाऊ शकतो.
संभाव्य धोके:
जरी फ्लॅक्ससीड्स बहुतेक लोकांसाठी सुरक्षित असतात, परंतु काही संभाव्य धोके आहेत ज्यांची जाणीव असणे आवश्यक आहे. यात समाविष्ट:
रेचक प्रभाव: (Potential risks)
- जास्त प्रमाणात अंबाडीचे सेवन केल्याने अतिसार, फुगवणे आणि इतर पाचन समस्या उद्भवू शकतात.
- औषधांशी संवाद: (Interactions with medications) फ्लॅक्ससीड्स रक्त पातळ करणारी किंवा कोलेस्टेरॉल कमी करणारी औषधे यासारख्या विशिष्ट औषधांच्या शोषणात व्यत्यय आणू शकतात.
- ऍलर्जीक प्रतिक्रिया: (Allergic reactions) काही लोकांना फ्लेक्ससीड्सची ऍलर्जी असू शकते आणि त्यांनी त्यांचे सेवन टाळावे.
तुमच्या आहारात फ्लॅक्ससीड्स घालण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांशी बोलणे महत्त्वाचे आहे, खासकरून तुम्ही गर्भवती असाल, स्तनपान करत असाल किंवा तुम्हाला कोणतीही अंतर्निहित वैद्यकीय परिस्थिती असेल.
जवस बद्दल येथे काही वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ) :
प्रश्न : फ्लेक्ससीड्स म्हणजे काय?
उत्तर : अंबाडीच्या बिया लहान, तपकिरी किंवा सोनेरी रंगाच्या असतात ज्या अंबाडीच्या रोपातून येतात. ते आहारातील फायबर, प्रथिने आणि ओमेगा -3 फॅटी ऍसिडस्, लिग्नॅन्स आणि अँटिऑक्सिडंट्ससह अनेक महत्त्वपूर्ण पोषक तत्वांचा समृद्ध स्रोत आहेत.
प्रश्न : फ्लेक्ससीड्सचे आरोग्य फायदे काय आहेत?
उत्तर : फ्लेक्ससीड्स कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करण्यास, जळजळ कमी करण्यास आणि पाचन आरोग्य सुधारण्यास मदत करतात. ते परिपूर्णतेच्या भावनांना प्रोत्साहन देऊ शकतात आणि वजन व्यवस्थापनात मदत करू शकतात. याव्यतिरिक्त, फ्लेक्ससीड्समध्ये आढळणारे लिग्नॅन्स स्तन कर्करोग आणि इतर हार्मोन-संबंधित कर्करोगाच्या कमी जोखमीशी जोडलेले आहेत.
प्रश्न : मी माझ्या आहारात फ्लॅक्ससीड्सचा समावेश कसा करू शकतो?
उत्तर : फ्लॅक्ससीड्स संपूर्ण खाल्ल्या जाऊ शकतात, पावडरमध्ये कुटून किंवा फ्लॅक्ससीड तेल बनवण्यासाठी वापरल्या जाऊ शकतात. ते स्मूदी, दही, ओटचे जाडे भरडे पीठ, भाजलेले पदार्थ आणि अतिरिक्त पोषण आणि पोत यासाठी इतर पाककृतींमध्ये जोडले जाऊ शकतात.
प्रश्न : फ्लॅक्ससीड्स खाण्याशी संबंधित काही संभाव्य धोके आहेत का?
उत्तर : फ्लॅक्ससीड बहुतेक लोकांसाठी सुरक्षित असले तरी, जास्त प्रमाणात फ्लॅक्ससीड्स खाल्ल्याने अतिसार, सूज येणे आणि इतर पाचन समस्या उद्भवू शकतात. फ्लेक्ससीड्स काही औषधांच्या शोषणामध्ये देखील व्यत्यय आणू शकतात आणि काही लोकांना त्यांची ऍलर्जी असू शकते.
प्रश्न : माझ्या आहारात फ्लॅक्ससीड्स घालण्यापूर्वी मी माझ्या डॉक्टरांशी बोलले पाहिजे का?
उत्तर : होय, तुमच्या आहारात फ्लॅक्ससीड्स समाविष्ट करण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांशी बोलणे चांगली कल्पना आहे, खासकरून तुम्ही गर्भवती असाल, स्तनपान करत असाल किंवा तुम्हाला कोणतीही अंतर्निहित वैद्यकीय परिस्थिती असेल.
प्रश्न : मी दररोज किती फ्लॅक्ससीड खावे?
उत्तर : अंबाडीचे दररोज सेवन करण्याची शिफारस व्यक्ती आणि त्यांच्या आरोग्याच्या उद्दिष्टांवर अवलंबून असते. साधारणपणे, दररोज 1-2 चमचे ग्राउंड फ्लेक्ससीड्स बहुतेक लोकांसाठी चांगली रक्कम असते. पाचन समस्या टाळण्यासाठी थोड्या प्रमाणात सुरुवात करणे आणि हळूहळू ते वाढवणे महत्वाचे आहे.
प्रश्न : मी संपूर्ण फ्लॅक्ससीड्स घेऊ शकतो किंवा मला ते बारीक करावे लागेल का?
उत्तर : संपूर्ण अंबाडीचे बियाणे सेवन केले जाऊ शकते, परंतु ते शरीराला पचणे कठीण आहे आणि ते पचन न करता पचनसंस्थेतून जाऊ शकतात. फ्लॅक्ससीड्सचे संपूर्ण पौष्टिक फायदे मिळविण्यासाठी, सेवन करण्यापूर्वी त्यांना पावडरमध्ये बारीक करण्याची शिफारस केली जाते.
प्रश्न : फ्लेक्ससीड्स वजन कमी करण्यात मदत करू शकतात का?
उत्तर : फ्लेक्ससीड्स पोटभरीची भावना वाढवून आणि भूक कमी करून वजन कमी करण्यात मदत करू शकतात. याव्यतिरिक्त, त्यांच्यातील उच्च फायबर आणि प्रथिने सामग्री रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यात आणि जास्त खाणे टाळण्यास मदत करू शकते. तथापि, फ्लॅक्ससीड्सचे सेवन कमी प्रमाणात करणे महत्वाचे आहे, कारण त्यामध्ये कॅलरी देखील जास्त असतात.
प्रश्न : फ्लॅक्ससीड्ससाठी काही विशेष स्टोरेज आवश्यकता आहेत का?
उत्तर : फ्लॅक्ससीड्स ताजे ठेवण्यासाठी आणि ते खराब होण्यापासून रोखण्यासाठी, त्यांना रेफ्रिजरेटर किंवा फ्रीजरमध्ये हवाबंद कंटेनरमध्ये ठेवण्याची शिफारस केली जाते. ते उघडल्यानंतर काही महिन्यांत सेवन केले पाहिजे.
प्रश्न : बेकिंगमध्ये अंड्याचा पर्याय म्हणून फ्लॅक्ससीड्स वापरता येतील का?
उत्तर : होय, बेकिंगमध्ये अंबाडीचा वापर शाकाहारी अंड्याचा पर्याय म्हणून केला जाऊ शकतो. फ्लॅक्ससीड “अंडी” बनवण्यासाठी 1 टेबलस्पून ग्राउंड फ्लॅक्ससीड 3 टेबलस्पून पाण्यात मिसळा आणि जेल सारखी सुसंगतता येईपर्यंत काही मिनिटे बसू द्या. हे पाककृतींमध्ये एका अंड्याच्या जागी वापरले जाऊ शकते.
